Resten van vertrouwen
In de hulpverlening wordt veel gebruik gemaakt van de contextuele benadering. Deze benadering gaat uit van bepaalde normen en waarden die vrij universeel zijn. Eén ervan is wederzijdse zorg in families. In alle culturen kom je deze waarde tegen. Het is de ‘context’ waarin iemand zich bevindt. Belangrijke pijlers in de benadering zijn verbondenheid en rechtvaardigheid.
Deze wijze van benaderen kan goed aansluiten bij de Bijbelse inhoud. De pijlers komen nadrukkelijk in de Bijbel voor. Rechtvaardigheid is een bekende Bijbelse term. Verbondenheid is onder andere zichtbaar in het gesprek tussen Izak en vader Abraham terwijl ze samen de berg Moria oplopen in Genesis 22:7: ‘Toen sprak Izak tot Abraham, zijn vader, en zeide: Mijn vader. En hij zeide: Zie, hier ben ik, mijn zoon’. Abraham zegt: Zie, hier ben ik; voor jou, hij is beschikbaar voor zijn zoon. Dat is de horizontale relatie. De verticale relatie met de Heere kan ook een plaats krijgen in deze benadering. De relatie en verbondenheid met de Heere en Zijn dienst hebben een belangrijke plaats in onze christelijke hulpverlening.
Samen met de hulpvrager gaat de hulpverlener op zoek naar de waarden. Hoe hebben de waarden van verbondenheid en rechtvaardigheid in jouw leven een plaats gekregen en hoe is er door de mensen om jou heen waarde aan gegeven. Het is wederzijds. Vaak zien we een stuk tekort aan zorg waardoor iemand beschadigd is of waardoor er wantrouwen in relaties gekomen is. De dialoog met verschillende anderen (familie, buur, werkgever) uit de omgeving is het middel bij uitstek om tot heling te komen. Dat de hulpvrager rechtuit/direct kan spreken binnen die relatie waar de pijn is veroorzaakt. Rekening houdend met die ander die ook een stuk pijn kan ervaren door eenzelfde gemis. En dit kan meestal niet gelijk.
Eerst is belangrijk om inzicht en duidelijkheid te krijgen over de situatie. De pijler verbondenheid - hoe zitten de relaties in elkaar, hoe ziet iemands relationele werkelijkheid eruit, welke feiten zijn er gebeurd en wat voor invloed heeft dat op iemand en zijn of haar functioneren in relaties? En uiteindelijk de pijler rechtvaardigheid - is er sprake van onrecht in deze relaties. Hoe wordt dit door de hulpvrager beleefd? Zijn er ook dingen uit het verleden die we eerst bespreekbaar moeten maken? LEES VERDER
We gebruiken als hulpmiddel veelal duplo poppetjes om een familieopstelling te maken.
Dat geeft vaak veel helderheid. Welke positie neemt de hulpvrager in en welke positie nemen de anderen voor zijn gevoel in? Hoe voelt de hulpvrager zich ten opzichte van de anderen? Is hij ver verwijderd van de ander, of staat hij te dichtbij? Voelt hij zich waardevol ten opzichte van een aantal mensen of weet hij het niet?
Vanuit deze inzichten gaan we op zoek naar de waarden van verbondenheid en rechtvaardigheid. Waarom staat de hulpvrager op de positie waar hij zichzelf heeft gezet? We gaan op zoek naar de resten van verbondenheid met de ander en bouwen aan het vertrouwen. Als er geen contact is, is het doel om weer contact te maken. Wat moet erbij de hulpvrager zelf gebeuren om te bouwen en wat kan iemand hiervoor doen?
Als er wel contact is, wat gebeurd er in dat contact? Is de hulpvrager er zich van bewust hoe hij er zelf in staat? Wat roepen zijn gedachten en gedrag op bij zichzelf en de ander. Hoe zijn de verhoudingen en wat is haalbaar.
Als hulpverlener proberen we de zaken die gebeuren in relaties duidelijk te maken en de hulpvrager aan te zetten tot actie en als het mogelijk is, dialoog. Soms is dat nog een brug te ver en kom je erachter dat de pijn zo hevig is, dat eerst individuele begeleiding van de pijn of het verdriet nodig is. Zo kan bijvoorbeeld een EMDR behandeling bij een van de psychologen helpen om moeilijke ervaringen uit het verleden te verwerken. Dit alles vraagt tijd, geen deadlines.
Als er ruimte is voor een dialoog en deze wordt opgestart is voorbereiding, begeleiding en reflectie nodig. Een dialoog is het meest effectief wanneer iemand zoveel mogelijk zichzelf is. Niet altijd is de dialoog met de ander mogelijk. Dan kan het helpend zijn om een brief te schrijven. Het uiten op papier is een helpende wijze om uiting te geven aan gevoelens. Overige betrokkenen uit die tijd en context kunnen een rol krijgen in het lezen en reageren op de brief.
Psychosociaal hulpverlener Marco Jacobse:
Ik heb veel aanmeldingen voor hulp bij relatieproblemen. Heel vaak blijken er loyaliteitsconflicten te zijn richting de ouders. Dat gaat, als er niet tijdig samen over gesproken wordt, in de relatie tussen man en vrouw zitten. Else-Marie van den Eerenbeemt heeft hier een boek over geschreven: ‘De liefdesladder’.
Verticale relaties (ouders – kinderen) kunnen vanuit het verleden verstoord zijn en de moeite gaat in de horizontale relatie (man en vrouw) zitten. De loyaliteit is sterk en een goed gesprek belangrijk! Een man vertelde eens: ‘Mijn vrouw heeft mijn leven, mijn kinderen hebben mijn hart’.
Ook in het schoolmaatschappelijk werk ziet Marco vaak dat de problemen bij het functioneren op school, veroorzaakt worden door relaties thuis die niet lekker lopen. De werelden thuis en school staan niet op zichzelf.
Een voorbeeld van deze benadering in de praktijk:
Op een huisbezoek vertelde mevrouw over haar pijn in de relatie met haar ouders. Haar dochtertje van twee jaar speelt in dezelfde ruimte met haar poppen. Op een gegeven moment wordt het emotioneel. Het meisje vangt de emotie op, loopt naar haar moeder en geeft haar een zogenaamd medicijn en zegt: ‘Zo, nu gaat het weer even’. Wat hier gebeurt, is dat dit kleine meisje op haar kinderlijke manier voor haar moeder zorgt. Wat een mooi cadeau van liefde geeft dit kleine meisje aan haar moeder. Het is belangrijk dat moeder het ziet en daar dochtertje ervoor bedankt. Het dochtertje zal zich in haar kinderlijke zorg voor haar moeder gezien en erkend voelen. En dat is juist datgene wat de moeder gemist heeft.
©DeVluchtheuvel