Systeemgericht werken

Joanne (35 jaar) meldt zich aan met signalen van toenemende vermoeidheid, stress en uitputting. Ze heeft hier al een tijdje mee te maken, maar krijgt er steeds meer last van. Haar man en kinderen merken het ook. Joanne vraagt hulp, omdat ze van deze klachten af wil.

Joanne groeide op als middelste in een groot gezin. Haar vader tobde met psychische kwetsbaarheid, moeder was druk met het runnen van het gezin. Joanne heeft niet goed geleerd om stil te staan bij zichzelf en eigen gevoelens en behoeften. Ze werd gewaardeerd vanwege haar kwaliteiten: zorgzaam, creatief en ontwikkelde al jong een groot verantwoordelijkheidsgevoel voor haar jongere broertjes en zusjes.
 
Ze is getrouwd met Jaap en samen zijn ze ouders van 5 kinderen in de leeftijd van 12 jaar tot 7 maanden. Jaap verloor op 10-jarige leeftijd zijn vader. Hij spreekt er nooit over.

Op de vraag waarover Joanne zich de meeste zorgen maakt, komt de naam van dochter Lea (11) naar boven. Lea zit niet lekker in haar vel en heeft moeite met het aangaan van sociale contacten. Ze voelt zich hierdoor vaak eenzaam. Rond de geboorte van jongste zoon Jonathan zijn ook zorgen geweest. Jonathan heeft drie weken in het ziekenhuis gelegen en in de periode daarna huilde hij veel. Langzaamaan gaat het beter met hem en komt er meer rust in het gezin.

Tijdens de intake vertelt Joanne haar verhaal. Al vertellend beseft ze dat de moeite die ze in het hier en nu ervaart en haar reactie op de thuissituatie ook herinneringen oproepen aan haar eigen geschiedenis. Hoe ging het vroeger bij haar thuis, wat was haar rol en de rol van de andere gezinsleden? Hoe kijkt ze terug naar haar eigen opvoeding en wat ziet ze daarvan in haar eigen manier van opvoeden? Samen met haar man praat ze er regelmatig over. Maar concrete keuzes maken en het vinden van een gezamenlijke manier van opvoeden, vinden ze beiden ingewikkeld. De hulpverlening wordt daarom systeemgericht aangepakt.

Problemen verbindend benaderen

Vrijwel iedereen maakt deel uit van een sociaal systeem: een gezin, familie, vriendenkring, kerk, of werkcontext. Deze netwerken van relaties hebben invloed op hoe we ons voelen, op ons denken en hoe we ons gedragen. Bij systeemgericht werken wordt ervan uitgegaan dat de wisselwerking tussen het individu en zijn of haar omgeving een belangrijke rol speelt bij het ontstaan én het oplossen van psychische of relationele problemen.
 
Een probleem heb je zelden alleen. Systeemgericht werken richt zich daarom niet alleen op de persoon met klachten, maar betrekt ook belangrijke anderen uit diens omgeving. Denk aan een partner, kind, ouder, broer of zus, vriend(in), buur of collega. Soms spelen ook afwezigen een belangrijke rol, zoals een overleden familielid of iemand met wie het contact verbroken is.

Het doel van systeemgericht werken is om samen negatieve patronen te herkennen en te doorbreken Daarvoor in de plaats wordt de kracht van het systeem aangesproken en worden mensen geholpen hun problemen op een constructieve, bij hen passende manier op te lossen.  

De nadruk ligt op communicatie, onderlinge verhoudingen, en het creëren van meer begrip voor elkaars standpunten en gevoelens. Dat kan helpen bij het herstellen van verbinding, het verminderen van spanningen of conflicten.Door systeemgericht te werken ontstaat vaak sneller inzicht en beweging. Deze aanpak kan zowel kortdurend als langer van aard zijn, afhankelijk van de hulpvraag.