Verder na overspel

Er zijn weinig zaken die een huwelijk zo doen schudden op zijn grondvesten als overspel. Er zijn nogal wat huwelijken die na overspel daadwerkelijk eindigen in een echtscheiding. Niet altijd is dat echter het geval. Hoe is het mogelijk dat een huwelijk na overspel toch in stand blijft? Wat is daarvoor nodig? Daarover gaat dit artikel.

Voor alle duidelijkheid: overspel is vreselijk. Het is een grote zonde die een gruwel is in Gods ogen. Het is de meest vergaande vorm van ontrouw die man of vrouw elkaar kunnen aandoen. In de wetten die de Heere aan Zijn volk gaf lezen we nadrukkelijk dat overspelers gedood moeten worden. Zie bijvoorbeeld Leviticus 20:10 of Deut. 22:22. Het huwelijk is een verbond tussen man en vrouw, dat gesloten wordt voor Gods aangezicht en bezegeld wordt door de lichamelijke eenwording van man en vrouw. Evenzo wordt het huwelijk voor Gods aangezicht verbroken als een man of vrouw geslachtsgemeenschap heeft met een ander. Overspel is als zodanig een Bijbelse grond voor echtscheiding (Matth. 5:31, 32 en 9:9).

Puinhopen
In de praktijk blijkt het daar vaak ook op uit te lopen. Na het overspel lijkt er geen weg naar herstel meer mogelijk te zijn. Man en vrouw gaan uit elkaar en blijven achter temidden van de puinhopen die de zonde achterlaat. Toch zijn er ook situaties waarin man en vrouw bij elkaar blijven na overspel. De Heere gebiedt nergens een scheiding na overspel. Wie te maken heeft met overspel binnen zijn of haar huwelijk, mag scheiden. Maar het moet niet.

Pijnlijk
Het uitkomen van overspel brengt vaak veel aan het licht. Plotseling wordt pijnlijk duidelijk dat het al jarenlang niet meer goed ging binnen een relatie. Dat de man seksverslaafd blijkt te zijn. Dat er geen onderlinge liefde meer is. Dat er langzaam maar zeker een grote verwijdering is gegroeid tussen man en vrouw. Dat het vuur van de seksuele omgang in de loop van de tijd is uitgedoofd. Overspel legt pijnlijk de oorzaken van de huwelijksproblemen bloot. En het is goed deze eerlijk onder ogen te zien.

Schuldgevoelens
Nu is het risico heel reëel aanwezig dat het overspel allerlei onterechte schuldgevoelens met zich meebrengt. Het is bijvoorbeeld mogelijk dat een vrouw die te maken krijgt met overspel van haar man, zich vervolgens afvraagt: ben ik dan niet goed genoeg? Ze trekt de schuld van het overspel naar zich toe en verwijt zichzelf dat ze in seksueel opzicht niet aantrekkelijk genoeg is. Als reactie op het overspel gaat ze zich vergaand voegen naar de seksuele verlangens van haar echtgenoot, zonder daarbij haar eigen grenzen in acht te nemen. Daarmee trekt zo'n vrouw de schuld van het overspel naar zich toe. Ze verwijt zichzelf dat ze haar man in de armen van een ander heeft gedreven. En daarmee wordt voorbijgegaan aan de schuld van de man.

Lange weg
Zeker, het is niet onmogelijk dat een huwelijk na overspel in stand blijft. Maar het is vaak wel een lange, pijnlijke en moeizame weg. Een weg waarin het echtpaar vaak intensieve begeleiding nodig heeft vanuit pastoraat en/of hulpverlening. Wat is er nodig om na overspel samen verder te gaan?

1. Allereerst: eerlijkheid. Als een vrouw vreemdgaat en haar man besluit toch bij haar te blijven, is het nodig dat zij eerlijk voor de draad komt met wat er is gebeurd. Daarover moet haar man niet in het duister blijven tasten, hoe schokkend de feiten ook zijn. Om de wond van het overspel te laten genezen, moet hij eerst opengemaakt en gereinigd worden. De ander moet weten wat er is gebeurd.

2. Ruimte: het bij elkaar blijven na overspel mag niet worden geforceerd. De vreselijke realiteit van het overspel mag niet worden weggemoffeld. Samen verder gaan moet een hartelijke keuze zijn van beiden. Het komt nogal eens voor dat een man na overspel zijn vrouw onder druk zet door te zeggen: 'je moet me toch vergeven?' De omgeving kan daar ook nog een schepje bovenop doen, waarna zo'n vrouw zich gedwongen voelt om inderdaad te zeggen dat ze haar man vergeeft. Maar innerlijk was ze daar nog helemaal niet aan toe.

3. Berouw: misschien is dat wel het belangrijkste. Een hartelijk, waarachtig berouw waarin de ernst van de zonde en de diepte van de ontrouw eerlijk onder ogen wordt gezien en wordt beleden. Naar de Heere toe, maar ook naar elkaar. Boetvaardigheid is een absolute voorwaarde om de weg naar herstel mogelijk te maken. Oprecht berouw betekent niet: 'Het spijt me, nu moet je me vergeven.' Maar wie oprecht berouw heeft erkent ten volle de diepte van zijn zonde en realiseert zich geen recht te hebben op vergeving en op een nieuwe kans.

4. Vergeving: berouw en vergeving liggen niet altijd direct in elkaars verlengde. Als de overspeler oprecht schuld belijdt, betekent dat niet dat de ander direct kan vergeven. Daarvoor is moed nodig. Daarvoor is kracht nodig van de Heere Zelf. En toch, het is mogelijk. Het is mogelijk om van ganser harte de andere te vergeven. Ook na overspel. Het geheim daarvan lezen we in Kol. 3: 'gelijk God in Christus ulieden vergeven heeft'. Wie mag leven van genade, mag ook de kracht ontvangen om zelf te vergeven.

5. Herstel: samen verder gaan na overspel vraagt om te werken aan de oorzaken van het overspel. Een seksverslaafde man moet middels therapie zijn verslaving bestrijden. In een huwelijk waarin man en vrouw uit elkaar zijn gegroeid moet weer nieuw vertrouwen groeien. In een hechte relatie moet worden geïnvesteerd. Dat kost veel tijd, waarin de wonden tijd moeten krijgen om te genezen.

6. Littekens: vergeven betekent nog niet altijd dat alles is vergeten. Daarvoor is overspel te ingrijpend. De gapende wond na overspel kan genezen. Maar de littekens blijven. En die kunnen soms nog behoorlijk zeer doen!

Vallen en opstaan

Dit alles is vaak een weg van vallen en opstaan. Een lange weg, een weg waarin tranen van verdriet en van verwondering soms dicht bij elkaar liggen. Maar het is mogelijk om samen verder te gaan na overspel. Dankzij de Heere Die trouw blijft tegenover ontrouwde echtgenoten. Dankzij de genade van God, Die de schuldige niet onschuldig houdt, maar gaarne vergeeft!

Erik-Jan Verbruggen, maatschappelijk werker vo. Dit artikel verscheen eerder in de GezinsGids.