Gespreksvaardigheden in het pastoraat

In het pastoraat worden heel wat gesprekken gevoerd. Bij tal van gelegenheden worden pastorale bezoeken afgelegd. Soms komen de ambtsdragers op bezoek in verdrietige omstandigheden zoals rouw of ziekte. Soms worden gemeenteleden bezocht in het ziekenhuis of een kliniek. Soms is er een vreugdevolle aanleiding voor een pastoraal bezoek zoals een jubileum of een kraambezoek. Vaak zal het gaat om het periodieke huisbezoek. Gelukkig zijn er ook pastorale bezoeken die ‘zomaar’ worden afgelegd, zonder dat daar een speciale aanleiding voor is.

In al die bezoeken wordt er gesproken met elkaar. Daarbij komen allerlei zaken ter sprake. Hoe het gaat, op je werk, in het gezin? Hoe verloopt de behandeling? Belangrijke gebeurtenissen worden gedeeld. Het is een teken van vertrouwen als gemeenteleden een ambtsdrager deelgenoot maken van hun vreugde, hun zegeningen, hun twijfels, hun teleurstellingen, hun verdriet. Dat is kostbaar! Ten diepste vinden al die pastorale bezoeken plaats voor Gods aangezicht. Pastoraat is zielszorg. De Heere komt Zelf als het ware op bezoek! Maar Hij doet dat in de persoon van Zijn dienaren, van mensen die Hij daarvoor heeft aangesteld.

Voor pastorale gesprekken is wijsheid nodig. Wat is het belangrijk dat een ambtsdrager zijn pastorale werk biddend doet, vragend om wijsheid van de Heere. De Heere Jezus voerde ook veel gesprekken. Hij ontmoette daarin mensen in allerlei omstandigheden. Hij genas zieken, Hij ontmoette rouwenden en weende zelfs met hen. Hij riep een nieuwsgierige tollenaar uit de boom, Hij at met hoeren en tollenaren, maar ook gesprek met de Farizeeërs ging Hij niet uit de weg. In al die ontmoetingen had Christus oog voor de diepste nood van de mens  en wees Hij op de noodzaak van geloof en bekering. Wat is het nodig dat een ambtsdrager bij een pastoraal bezoek bidt om de gestalte van Christus.

Voor een goed gesprek is ook tijd nodig. Sommige pastorale bezoeken verlopen niet goed omdat er te weinig tijd beschikbaar is. Het ontbreekt  aan tijd om elkaar echt te ontmoeten. Voor een goed gesprek is ook vertrouwen nodig. In een pastoraal gesprek gaat het dikwijls over kwetsbare onderwerpen: de noden van het leven, maar ook de vragen van het hart. Dat vraagt om vertrouwen. Nu is vertrouwen iets dat moet groeien, beiden moeten erin investeren. Van de pastor mag wel een betrouwbare houding worden gevraagd, die vertrouwen uitstraalt. Voor een goed pastoraal gesprek is het belangrijk om ook goed te kunnen luisteren. Een ambtsdrager komt met een boodschap: het Woord van God. Maar om die boodschap goed te laten aansluiten bij de situatie van het gemeentelid is het nodig om ook goed te kunnen luisteren. Om door te vragen, om aan te sluiten, om de nood te peilen van degene die je ontmoet. Soms kunnen er zelfs situaties zijn waarin al onze woorden teveel zijn. Toen de vrienden van Job kwamen hem bezochten zeiden ze dagenlang helemaal niets, want zij zagen dat zijn smart zeer groot was (Job. 2: 11 – 13).

In een pastoraal gesprek kunnen ook vragen aan de orde komen over psychosociale problemen. Gemeenteleden kunnen hun ambtsdrager vertellen over zorgen in de opvoeding, over conflicten in hun familie, over moeite in het huwelijk, over trauma’s vanuit het verleden. Er kunnen psychische klachten zijn, of verslavingsproblematiek. Een ambtsdrager kan deze problemen niet negeren, maar het is belangrijk om dan door te verwijzen naar professionele hulpverleners. Gedurende een hulpverleningstraject kan het erg goed doen als er pastoraal wordt meegeleefd. Wanneer daar toestemming voor is kan er ook overleg zijn tussen de ambtsdrager en de hulpverlener.

De Vluchtheuvel vindt het belangrijk om mee te denken met ambtsdragers die in hun gemeente tegen (psychosociale) problemen aan lopen. Ambtsdragers die contact willen met een hulpverlener kunnen bellen naar De Vluchtheuvel of contact leggen via de website.

Erik-Jan Verbruggen
Teammanager, psychosociaal hulpverlener, mediator bij Stichting De Vluchtheuvel
Pastoraal werker Gereformeerde Gemeente Dordrecht.


Boekentip: Het pastorale gesprek – J.H. Mauritz en ds. L. Terlouw


©stichtingdevluchtheuvel