Persoonlijkheidsproblemen in een relatie

Persoonlijkheidsproblemen kunnen veel pijn en nood geven in relaties. 'Een persoonlijkheidsstoornis gaat diep. Mensen moeten het hun leven lang meedragen. En het heeft een behoorlijke impact op het huwelijk, het gezin en de omgeving,' vertelt Ellie de Rijke, een van de maatschappelijk werkers van De Vluchtheuvel.

Wat is een persoonlijkheidsstoornis en hoe ontstaat die?

'Het is lastig om een definitie te geven van een persoonlijkheidsstoornis. Over het algemeen kun je zeggen dat het gaat om gewone kenmerken - zoals jaloezie, verlegenheid of perfectionisme - die zo sterk en zo vergroeid zijn met de persoonlijkheid, dat ze een belemmering vormen in het dagelijks leven. Ik zie de gebrokenheid van de schepping in de invloed van deze problemen op de persoon zelf en zijn omgeving,' constateert De Rijke. 'Een persoonlijkheidsstoornis ontstaat vaak door een samenspel van factoren. Soms is er sprake van een genetische aanleg. Ook je kwetsbaarheid, karakter, de omgeving en gebeurtenissen in je leven spelen een rol. Deze problemen kunnen zich ontwikkelen tot narcisme of borderline. Een persoonlijkheidsstoornis gaat heel diep. Er is veel pijn en nood. Ook voor het gezin en de omgeving.'

Wat zijn de gevolgen voor een huwelijk en een gezin?

'Iemand met een persoonlijkheidsstoornis mist vaak een stukje zelfinzicht, met name bij narcisme en autisme is dat het geval. Dat maakt het moeilijk om ermee om te gaan, zeker voor de partner. Echtgenoten missen een stuk wederkerigheid. Zij staan er als opvoeder soms alleen voor, kunnen moeilijk met hun partner overleggen. Als kinderen nog klein zijn, kan iemand met een persoonlijkheidsstoornis vaak nog goed met hen omgaan. Komen de kinderen in de puberteit dan wordt het lastiger. Pubers accepteren vaak geen gedrag dat "anders" is. Als opvoeder moet je in deze fase meer onderhandelen, wat moeilijk kan zijn voor iemand met een persoonlijkheidsstoornis. In deze gezinnen kom ik meer huiselijk geweld en/of emotionele verwaarlozing tegen.' De Rijke ziet de zoektocht naar een goede christelijke houding hierin. 'Vrouwen willen hun echtgenoot niet zwart maken, kinderen willen niet roddelen over hun vader, maar hebben het wel nodig om hun verhaal te doen. Er is veel strijd om de huwelijksbelofte te houden en verdriet omdat beide partners het geloof soms heel verschillend beleven.'

Wat kan het pastoraat of de omgeving betekenen?

'Ik zie dat er veel aandacht gaat naar degene met de stoornis. Maar het is belangrijk dat ook de ander in de relatie of de anderen in het gezin gezien en gehoord worden. Partners zeggen vaak niet alles in een huisbezoek, omdat ze weten dat het strijd of onveiligheid op kan leveren als de ambtsdrager weg is. Probeer als ambtsdrager de partner ook eens alleen te spreken. Dat geldt ook voor de omgeving. Bel eens op en vraag: Hoe is het nu met jou'î

Wat kan De Vluchtheuvel betekenen?

'De Vluchtheuvel kan geen persoonlijkheidsstoornis genezen. Wij kunnen wel veel betekenen voor de persoon zelf, de partner en het gezin. Samen kijken we hoe man en vrouw, binnen dit huwelijk en met de persoonlijkheidsproblemen, oog kunnen houden voor elkaar. We bespreken vragen als:
Hoe kunnen we de situatie stabiel houden?
Wat kunnen we doen om communicatie beter te laten lopen?
Zijn de gevolgen voor de kinderen nog niet te groot?

Soms groeit er iets moois door de methode "Geweldloze communicatie". Hierin leren partners wat hun gevoelens en behoeften zijn. Ze leren hoe ze een boodschap brengen of elkaar een verzoek doen zonder daarin een oordeel door te laten klinken. Dit werkt ook door naar kinderen of familieleden. Door op deze manier te communiceren ontstaat er vaak weer een stukje verbinding, dat zo belangrijk is voor een relatie.

We willen beide partners ondersteunen, ook in het belang van de kinderen. We proberen de negatieve gevolgen zo klein mogelijk en de gezinssituatie leefbaar en stabiel te houden voor alle betrokkenen.'