- Home
- Vitale ouderen, ook mentaal?
Vitale ouderen, ook mentaal?
Dat burn-out bij jongeren en volwassenen steeds vaker voor lijkt te komen, zal niemand verrassen. Maar de mate waarin dit bij 65+-ers voorkomt, wordt soms onderschat. Mogelijk komt dit doordat burn-out wordt geassocieerd met overbelasting op het werk en dat ouderen meestal niet meer werkzaam zijn. Hoe het ook zij: hoog tijd om dit onderwerp onder de aandacht te brengen!
Wat het is
Burn-out is een uitputtingsreactie van lichaam en geest op een lange periode van stress. Bijvoorbeeld stress op het werk die wordt veroorzaakt door hoge eisen, hoge werkdruk en spanningen in de onderlinge verhoudingen van collega’s en/of leidinggevende. Het kan echter ook niet werk-gerelateerd zijn, waarbij gedacht kan worden aan relatieproblemen of een mantelzorgtaak die veel van iemand vraagt. Bij een burn-out is vaak sprake van lichamelijke klachten (zoals vermoeidheid, hoofdpijn en slapeloosheid) en van mentale klachten (zoals overgevoeligheid voor prikkels, overmatig piekeren en depressieve klachten).
Oorzaken burn-out bij ouderen
Wat maakt dat 65+-ers net zo goed een burn-out kunnen krijgen als werkenden? Waar je ‘vroeger’ achter de geraniums belandde als je gepensioneerd was, wordt er nu meer druk gevoeld om mee te blijven doen in de maatschappij. Dat kan bijvoorbeeld door een deeltijdbaan of een vrijwilligersfunctie te hebben of door oppas oma of –opa te zijn. Of een combinatie van deze dingen. En dat terwijl met het klimmen der jaren het energieniveau steeds meer afneemt. Bovendien neemt niet alleen de energie af, er vindt in de hersenen ook een verouderingsproces plaats. Als gevolg hiervan voelen ouderen zich over het algemeen minder goed in staat om bijvoorbeeld problemen op te lossen. Dat verklaart ook waarom ouderen moeite kunnen hebben om mee te gaan met de technologie die steeds meer nodig is in de maatschappij. Er zijn verschillende denkstappen nodig om bijvoorbeeld in te kunnen loggen met een DigiD en dat kan best lastig zijn. En appen met de kinderen en (achter)kleinkinderen is fijn, maar het kan ook stress geven als er bijvoorbeeld zomaar een melding voor een update op het scherm komt. En stress maakt weer gevoeliger voor burn-out. Ook zijn er veel ouderen die voor een zieke of zwakke echtgenoot of echtgenote zorgen en dit vaak dag en nacht doen. Dit kan uitputtender zijn dan een drukke baan. Sociale steun wordt vaak gezien als een stress-verlagende factor, maar hoe ouder men wordt, hoe kleiner het netwerk wordt doordat meer leeftijdsgenoten komen te overlijden.
Handvatten
Gelukkig zijn er ook dingen die kunnen helpen om een burn-out te voorkomen:
- Als eerste (en misschien wel het belangrijkste): Stel grenzen, zeg vaker ‘nee’. Ook als het lijkt alsof niemand anders een bepaalde taak kan overnemen. Even iemand anders een dagdeel laten zorgen voor een zieke echtgenoot kan al veel lucht geven. En moet er écht elke week op de kleinkinderen gepast worden of kan dat ook om de week?
- Vraag hulp aan anderen. Bijvoorbeeld als het inloggen met de DigiD niet lukt of als de smartphone weer eens een foutmelding geeft.
- Zorg voor voldoende rustmomenten. Dit lijkt een open deur, maar ouderen hebben de neiging om niet méér uit te rusten dan dat ze voorheen deden, terwijl ze het doorgaans met minder energie moeten doen. Veel ouderen van nu zijn opgegroeid met de gedachte dat hard werken goed is en dat ontspannen tijdverspilling is. Het is goed om daar bewust van te zijn en dit gedachtenpatroon te doorbreken.
- Ga op een vaste tijd uit bed en naar bed. Een goed dag- en nachtritme zorgt voor een beter functioneren van de hersenen overdag. Hierdoor voelen mensen zich beter in staat om problemen op te lossen.
- Beweeg elke dag minstens een halfuur, het liefst in het daglicht. Dit is goed voor zowel lichaam als geest.
- Zorgen bovenstaande punten niet voor voldoende verbetering, zoek dan professionele hulp. Samen kunnen we zoeken naar herstel!
Caroline Hermenet, psycholoog